Staj ücretinin yalnızca banka kanalıyla öğrencinin banka hesap numarasına yatırılması ve bu ödemelerin her ay düzenli yapılıp yapılmadığının okul yöneticilerince ve Milli Eğitim Bakanlığı’nca kontrol ve takibinin yapılması gerekmektedir. Yeterli denetim ve kontrol yapılmadığı için staj yapan aday ve öğrenciler kanunen kendilerine ödenmesi zorunlu olan staj ücretlerinden mahrum kalmaktadırlar.
Halbuki, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumları, mesleki ve teknik eğitim alanında, diplomaya götüren orta öğretim kurumları ve mesleki ve teknik eğitim yapan yükseköğretim kurumları ile belge ve sertifika programlarının uygulandığı her tür ve derecedeki örgün ve yaygın eğitim – öğretim kurumlarında aday çırak ve çıraklar ile işletmelerde mesleki eğitim gören, staj veya tamamlayıcı eğitime devam eden öğrencilere işletmeler tarafından ödenecek ücret ve bu ücretlerdeki artışlar, düzenlenecek sözleşme ile tespit edilir.
Zira, bu işletmelerde staj yapan öğrencilere ücret ödenmesi eğitimin ve stajın zorunlu bir unsuru olarak kabul edilmiştir. Buna göre aday çırak, çıraklar, işletmede mesleki eğitim gören öğrenciler ile mesleki ve teknik ortaöğretim okul ve kurumlarda okumakta iken staja yada tamamlayıcı eğitime tabi tutulan öğrencilerin ücretsiz ve sigortasız çalıştırılması yasaklanmıştır. Buna göre, kanunun emredici hükmüne aykırı olarak ücret ödenmemesi Anayasamızın 18. maddesinde düzenlenen “angarya yasağına” aykırıdır.
Bu işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler ile mesleki ve teknik ortaöğretim okul ve kurumlarında staj veya tamamlayıcı eğitim gören öğrencilere asgari ücretin net tutarının; yirmi ve üzerinde personel çalıştıran işyerlerinde yüzde otuzundan, yirmiden az personel çalıştıran işyerlerinde yüzde onbeşinden, aday çırak ve çırağa yaşına uygun asgari ücretin yüzde otuzundan aşağı ücret ödenemez.
Ücret almadan staj yapmayı kabul etmek
Aday çırak ve çıraklar ile işletmelerde mesleki eğitim gören, staj veya tamamlayıcı eğitime devam eden öğrencilere işletmeler tarafından, ücret almadan staj yapmayı kabul ettirilmesi ve imzalı evrak alınması, Anayasamızdaki angarya yasağına aykırı olup, doğmamış bir haktan başlangıçta vazgeçme olduğu gibi 3308 Sayılı mesleki eğitim kanun 25 maddesindeki emredici düzenlemeye de aykırıdır. Buna ilişkin TBMM Dilekçe Komisyonu tarafından yapılan soruşturma sonucunda yapılan feragat işleminin yasalara aykırı olduğu ortaya çıkarılmıştır. Bkz. https://www.tbmm.gov.tr/komisyon/dilekce/belge/kararlar/d26/gkcetvel22.pdf
Staj Ücreti Talep Edemeyecek Olanlar
Ancak, staj yapacak işletme bulunamaması nedeniyle stajını okulda yapan ortaöğretim öğrencileri ile yükseköğretim kurumları ve birimlerinde yapan yükseköğretim öğrencileri, yaptıkları stajlar nedeniyle ücret alamazlar.
Staj Ücretinde Vergi
Aday çırak, çırak ve öğrencilere ödenecek ücretler her türlü vergiden müstesnadır. Bu nedenle,
ücret hesabı asgari ücretin net tutarı üzerinden hesaplama yapılır. Asgari geçim indirimi dahil edilmez.
Staj ücretinde yıllık izin
Aday çırak, çırak ve işletmelerde meslekî eğitim gören öğrencilere işletmelerce her yıl tatil aylarında bir ay ücretli izin verileceği için, ücret hesabında bu ücretli izinli günlerin staj ücreti de dahil edilir.
Staj Ücretine Dahil Edilmeyecek Süreler
Ancak, ücretsiz izin verilen günler veya raporlu geçen günlerin ücreti talep edilemez.
Yargılama
Mahkemece, öğrencinin staj yaptığını iddia ettiği okul veya işletmelerden staj yapıp yapmadığı sorulur, taraflar arasında buna dair yazılı bir sözleşme olup olmadığının araştırılır, stajın yapılmış olması durumunda hangi tarihler arasında staj yapıldığı ortaya çıkarılır, bu süre zarfında izinli veya raporlu geçen günlerin olup olmadığının tespiti yapılır, staj yapılan birimde çalışan personel sayısı belirlenir, staj nedeni ile herhangi bir ödeme yapılıp yapılmadığı araştırılır, staj devam çizelgesi ve bankadan yapılan ücret ödemelerine ilişkin hesap ekstresi temin edilir.
Zamanaşımı
Türk Borçlar Kanunun 147. maddesine göre, staj ücret alacakları için beş yıllık zamanaşımı uygulanır.
Görevli Mahkeme
33308 Sayılı Meslek Eğitimi Kanunu’na göre, işletmelerde meslek eğitimi gören öğrenciler ile eğitim gördüğü yerin işyeri sahibi arasındaki sözleşme, 4857 Sayılı İş Kanunu anlamında bir iş sözleşmesi niteliğinde değildir. Bu nedenle, staj ücret alacakları, İş Kanunu kapsamında kalmadığından, görevli mahkeme asliye hukuk mahkemeleridir.