Özel Sektörde Çalışan İşçilerin İkale Sözleşmesi İle İşten Ayrılmasında Gelir Vergisi Kesintisi Uygulaması Örnek Vakaları
A-) 27.03.2018 Tarihinde Önce Yapılan Kesintilere İlişkin Uygulama
Çalışma hayatında işçiye işten ayrılma, emekli olma, dava açılmaması vs.nedenlerle karşılıklı sonlandırma sözleşmesi, ikale sözleşmesi gibi adlar altında iş kaybı tazminatı, iş sonu tazminatı, iş güvencesi tazminatı, ek ödeme, ikale bedeli gibi ödemeler yapılabilmektedir.
Ancak Vergi Daireleri ve Gelir İdaresi Başkanlığı, Kıdem tazminatının yıllık miktarı 2018 yılı için 5.001,76 TL esas alarak, bu tutarı aşan yardım ve ödemeler için gelir vergisi kesintisi yapmakta ve işveren aracılığıyla tahsil etmektedir.
Halbuki, yeni yasal düzenlemenin aksine, 27.03.2018 tarihinde önce yapılan kesintilerde, işçiye ister kıdem tazminatı ile birlikte ikale bedeli ister kıdem tazminatı ödenmeden sadece ikale bedeli gibi yapılan yardım ve ödemeler, ücret olarak değerlendirilmemekte ve vergilendirilmesi hukuka aykırı kabul edilmektedir.
İşçiye yapılan yardım ve ödemelerde, kıdem tazminatının yıllık miktarı olan 5.001,76 TL vs. dikkate alınmayacak, hiçbir istisna sınırlaması uygulanmayacak, istisnayı aşan kıdem tazminatı tutarı ve ikale bedelleri ücret olarak kabul edilmeyecek, gelir vergisine tabi tutulmayacaktır.
Bu nedenle, bu şekil ve nitelikte olan işçilere yapılan ödemeler ve yardımlardan kesilen gelir vergisi iadesi için dava yoluyla faydalanma imkanı bulunmaktadır.
Örneğin, bir firmada 10 yıl süreyle çalıştıktan sonra İkale Sözleşmesi ile 27 Nisan 2018 tarihinde işten ayrılan ancak son maaşı 2018 yılı için 5.001,76 TL’nin altında 4.000 TL alan bir işçiye, işvereni tarafından 1475 sayılı Kanun uyarınca, kıdem tazminatına esas ücreti olan 4.000 TL üzerinden 40.000 TL kıdem tazminatı ile karşılıklı sonlandırma sözleşmesine (ikale) istinaden 60.000 TL iş güvencesi tazminatı olmak üzere toplam 100.000 TL ödeme yapılmış olsun: Kıdem tazminatının yıllık miktarı 2018 yılı için 5.001,76 TL’dir. İşçiye yapılan 100.000 TL’lik ödemenin gelir vergisinden muaf edilecek tutarı şu şekilde olacaktır:
Kıdem tazminatı tutarı 40.000,00 TL (50.017,60 TL =5.001,76×10)
İş güvencesi tazminatı 60.000,00 TL
Ödenen toplam brüt tutar 100.000,00 TL
Ödenen toplam net tutar 79.000,00 TL
Kesilen net gelir vergisi tutarı 21.000,00 TL (=100.000,00-79.000,00)
İade Alınabilecek Gelir Vergisi 21.000,00 TL (Dava yoluyla)
Örneğin, bir firmada 10 yıl süreyle çalıştıktan sonra İkale Sözleşmesi ile 27 Nisan 2018 tarihinde işten ayrılan ancak son maaşı 2018 yılı için 5.001,76 TL’nin üstünde 6.000 TL alan bir işçiye, işvereni tarafından 1475 sayılı Kanun uyarınca, kıdem tazminatına esas ücreti olan 6.000 TL üzerinden 60.000 TL kıdem tazminatı ile karşılıklı sonlandırma sözleşmesine (ikale) istinaden 60.000 TL iş güvencesi tazminatı olmak üzere toplam 150.000 TL ödeme yapılmış olsun: Kıdem tazminatının yıllık miktarı 2018 yılı için 5.001,76 TL’dir. İşçiye yapılan 120.000 TL’lik ödemenin gelir vergisinden muaf edilecek tutarı şu şekilde olacaktır: Kıdem tazminatı tutarı 60.000,00 TL (50.017,60 TL =5.001,76×10) İş güvencesi tazminatı 60.000,00 TL (% 35 Gelir Vergisi Kesintisi) Ödenen toplam brüt tutar 120.000,00 TL
Ödenen toplam net tutar 89.017,60 TL
Kesilen net gelir vergisi 30.982,40 TL (=120.000,00-89.017,60) İade Alınabilecek Gelir Vergisi 30.982,40 TL (Dava yoluyla)
Örneğin, bir firmada 10 yıl süreyle çalıştıktan sonra İkale Sözleşmesi ile 27 Nisan 2018 tarihinde işten ayrılan ancak son maaşı 2018 yılı için 5.001,76 TL’nin üstünde 6.000 TL alan bir işçiye, işvereni tarafından sadece karşılıklı sonlandırma sözleşmesine (ikale) istinaden 60.000 TL iş güvencesi tazminatı ödeme yapılmış olsun: İşçiye yapılan 60.000 TL’lik ödemenin gelir vergisinden muaf edilecek tutarı şu şekilde olacaktır:
İş güvencesi tazminatı 60.000,00 TL (% 35 Gelir Vergisi Kesintisi)
Ödenen toplam brüt tuta r 60.000,00 TL Ödenen toplam net tutar 39.000,00 TL
Kesilen net gelir vergisi 21.000,00 TL (=60.000,00-39.000,00) İade Alınabilecek Gelir Vergisi 21.000,00 TL (Dava yoluyla)
B-) 27.03.2018 Tarihinde Sonra Yapılan Kesintilere İlişkin Uygulama
27.03.2018 tarihinde yapılan yeni yasal düzenleme ile kıdem tazminatlarına uygulanacak istisnaya ilişkin düzenleme aynen korunmuştur.
Bu çerçevede ücret kapsamında değerlendirilse de, 1475 sayılı İş Kanunu uyarınca ödenmesi gereken kıdem tazminatları 2018 yılı için 5.001,76 TL’ye kadar gelir vergisinden muaf tutulacaktır.
Ancak, 2018 yılı için 5.001,76 TL’yi aşan kıdem tazminatı tutarı ve ikale bedeli gibi ilave ödemeler ise ücret kapsamında değerlendirilecek ve gelir vergisine tabi tutularak vergilendirilecektir.
Örneğin, bir firmada 10 yıl süreyle çalıştıktan sonra İkale Sözleşmesi ile 27 Nisan 2018 tarihinde işten ayrılan ancak son maaşı 2018 yılı için 5.001,76 TL’nin altında 4.000 TL alan bir işçiye, işvereni tarafından 1475 sayılı Kanun uyarınca, kıdem tazminatına esas ücreti olan 4.000 TL üzerinden 40.000 TL kıdem tazminatı ile karşılıklı sonlandırma sözleşmesine (ikale) istinaden 60.000 TL iş güvencesi tazminatı olmak üzere toplam 100.000 TL ödeme yapılmış olsun: Kıdem tazminatının yıllık miktarı 2018 yılı için 5.001,76 TL’dir. İşçiye yapılan 100.000 TL’lik ödemenin gelir vergisinden muaf edilecek tutarı şu şekilde olacaktır:
Kıdem tazminatı tutarı 40.000,00 TL
İş güvencesi tazminatı 60.000,00 TL
Ödenen toplam tutar 100.000,00 TL
Vergiden Muaf edilecek tutar 50.017,60 TL (=5.001,76×10)
Vergiye tabi tutar 49.982,40 TL (=100.000-50.017,60)
Örneğin, bir firmada 10 yıl süreyle çalıştıktan sonra İkale Sözleşmesi ile 27 Nisan 2018 tarihinde işten ayrılan ancak son maaşı 2018 yılı için 5.001,76 TL’nin üstünde 6.000 TL alan bir işçiye, işvereni tarafından 1475 sayılı Kanun uyarınca, kıdem tazminatına esas ücreti olan 6.000 TL üzerinden 60.000 TL kıdem tazminatı ile karşılıklı sonlandırma sözleşmesine (ikale) istinaden 60.000 TL iş güvencesi tazminatı olmak üzere toplam 150.000 TL ödeme yapılmış olsun: Kıdem tazminatının yıllık miktarı 2018 yılı için 5.001,76 TL’dir. İşçiye yapılan 120.000 TL’lik ödemenin gelir vergisinden muaf edilecek tutarı şu şekilde olacaktır:
Kıdem tazminatı tutarı 60.000,00 TL
İş güvencesi tazminatı 60.000,00 TL
Ödenen toplam tutar 120.000,00 TL
Vergiden Muaf edilecek tutar 50.017,60 TL (=5.001,76×10)
Vergiye tabi tutar 69.982,40 TL (=120.000-50.017,60)
Örneğin, bir firmada 10 yıl süreyle çalıştıktan sonra İkale Sözleşmesi ile 27 Nisan 2018 tarihinde işten ayrılan ancak son maaşı 2018 yılı için 5.001,76 TL’nin üstünde 6.000 TL alan bir işçiye, işvereni tarafından sadece karşılıklı sonlandırma sözleşmesine (ikale) istinaden 60.000 TL iş güvencesi tazminatı ödeme yapılmış olsun: Kıdem tazminatının yıllık miktarı 2018 yılı için 5.001,76 TL’dir.
İşçiye yapılan 60.000 TL’lik ödemenin gelir vergisinden muaf edilecek tutarı şu şekilde olacaktır:
İş güvencesi tazminatı 60.000,00 TL
Ödenen toplam tutar 60.000,00 TL
Vergiden Muaf edilecek tutar 50.017,60 TL (=5.001,76×10)
Vergiye tabi tutar 9.982,40 TL (=600.000-50.017,60)
Avukat Ahmet Can
Can Hukuk Bürosu